Ik lees graag. En soms lees ik een boek waarvan ik denk dat anderen er ook iets aan kunnen hebben. Over die boeken schrijf ik blogs. Dit keer een blog over het boek Helpen bij verlies en verdriet, een gids voor het gezin en de hulpverlener van Manu Keirse.
WIE IS MANU KEIRSE?
Manu Keirse is klinisch psycholoog. doctor in de geneeskunde en autoriteit als het gaat om verdriet, verlies en de laatste levensfase.
wie zou helpen bij verlies en verdriet moeten lezen?
Eerlijk? Iedereen. We hebben immers allemaal te maken met rouw en met naasten die rouw doormaken: vrienden, familie, collega’s. Vaak willen we wel over ons verlies praten of de ander helpen, maar weten we niet goed hoe. Helpen bij verlies en verdriet geeft dan een steuntje in de rug. En ik denk dat bijna iedereen dat wel kan gebruiken.
wat ben je wijzer na het lezen van dit boek?
We maken omgaan met rouw vaak onnodig ingewikkeld. Onze eerste reactie is vaak om iets te willen doen aan het verdriet van onze naasten. Om hen te willen helpen ‘het een plekje te geven’. En omdat we eigenlijk niet weten hoe we dat zouden kunnen doen, verzanden we vaak in niets doen.
Manu Keirse stelt dat ‘gemis een plekje geven’ helemaal niet kan. De persoon die wordt gemist, blijft altijd een deel van het leven van degene die rouwt. Rouwen is niet afscheid nemen, maar anders leren vasthouden. Het boek geeft inzicht en praktische tips over hoe je de ander daarbij kunt helpen.
Wat komt helpen bij verlies en verdriet aan de orde?
Begrijpen wat rouw is, is belangrijk als je iets voor een naaste die rouwt wilt doen. Manu Keirse maakt daarom eerst inzichtelijk welke verschillende taken die mensen die rouwen te doen hebben, welk proces ze doormaken. Hij beschrijft vervolgens rouw vanuit verschillende invalshoeken. Zo rouwen mannen anders dan vrouwen en grote kinderen anders dan kleine. Maar ook de relatie tot de persoon die is overleden heeft invloed op rouw. Voor ouders spelen immers andere thema’s een rol dan voor broers, zussen of grootouders. Daarna komen verschillende vormen van verlies aan bod. Daarbij kun je denken aan verlies van oudere ouders, verlies rondom zwanger worden en geboorte, rouw na zelfdoding en verlies van werk of gezondheid. Ook is er in het boek aandacht voor verdriet in tijd van feestdagen en de kracht van rituelen. Manu Keirse sluit het boek af met aanknopingspunten als je iets zou willen zeggen tegen of schrijven naar een dierbare met verdriet.
Theorie of praktijk?
Het boek is zeker geen theoretisch boek. Manu Keirse deelt vooral kennis, ervaring en inzichten. Die worden toegelicht met verhalen uit de praktijk, citaten en quotes. De hoofdstukken eindigen met concrete tips en handvatten voor rouwenden en hun omgeving.
Ik heb dit boek in een keer uitgelezen. Maar ik pak het nog geregeld uit de kast als ik over een specifieke situatie informatie zoek. Daarbij is het echt heel fijn dat de hoofdstukken ook zelfstandig leesbaar zijn en je dus gericht informatie op kunt zoeken.
een paar inzichten uit het boek
Helpen bij verlies en verdriet begint met luisteren
‘Er zíjn’ voor degene die moet leren omgaan met verdriet, is beter dan iets aan dat verdriet willen doen. Je staat als naaste niet met lege handen. Jouw hulp begint met luisteren, stelt Manu Keirse.
Kinderen en rouw
Manu Keirse beschrijft heel mooi het verschil in rouw tussen kinderen en volwassenen en neemt je mee in de leefwereld van kinderen. Hij doet dat vanuit het belang om kinderen serieus te nemen in tijd van verlies. Kinderen hebben recht op een eerlijk antwoord dat aansluit bij hun ontwikkelingsniveau. Dat was voor mij niet nieuw, maar het boek geeft hele mooie handvatten over hoe je dat dan ook echt kunt doen.
Het belang van afscheidsfotografie
Mooi ook vond ik de stelling dat “het belangrijk is om kinderen niet de kans te ontnemen om deel te nemen aan de uitvaart. Het is een familiegebeuren waarin zowel droefheid als verbondenheid voelbaar zijn. … Laat voor de jongste kinderen enkele foto’s maken van de uitvaart zodat je hun later kan laten zien dat ze er ook bij waren. Besef dat kinderen een groot vermogen hebben om met verdriet om te gaan als ze goed worden opgevangen.” Die invalshoek sluit heel mooi aan bij wat ik ervaar als Afscheidsfotograaf.
Inzichten voor mij als fotograaf
Voor mijn inzet als Afscheidsfotograaf en fotograaf voor Stichting Still heb ik ook veel aan het boek. Vooral aan de woorden die Manu Keirse wijdt aan zwanger worden en verliezen en het overlijden van kinderen rond de geboorte. Het boek bevat onder meer een verhaal van een koppel dat hun kindje in moest laten slapen in de buik van de moeder. Daarbuiten was geen verder leven mogelijk. Indrukwekkend hoe deze ouders beschrijven hoe ze afscheid moesten nemen van hun kindje omdat de natuur hen geen andere keuze liet. Zij kozen ervoor het verdriet op zich te nemen om zo hun kindje lijden te besparen. Dit hoor ik ook terug van andere ouders van een stilgeboren kindje.
Ook de woorden die Manu Keirse geeft aan het verdriet van ouders die rond of kort na na de geboorte een kind verliezen troffen mij. ‘Er ontstaat onverwacht en plots een pijnlijke leegte waar een veelbelovende volheid werd verwacht. … Je wilt je kind niet ‘loslaten’, je hebt het nog niet vast kunnen houden.’
Manu Keirse pleit er terecht voor om deze, soms onzichtbare vormen van verdriet, meer bespreekbaar te maken. Het boek bevat waardevolle tips voor naasten om dat gesprek aan te gaan. Van een aantal had ik gewild dat ik ze eerder had gekend. Als naaste en als fotograaf. Nu ik beter weet, hoop ik ook beter te doen.
Spiegel voor mijn eigen verdriet
Tenslotte wil ik met jullie delen dat het boek me niet alleen veel geleerd heeft over het omgaan met verlies en verdriet van anderen. Ik zie het ook als een mooie spiegel voor mijn eigen verdriet om het verlies van dierbaren. Verdriet dat, zoals zoals Keirse mooi omschrijft, ‘bovenkomt op kruispunten van het leven’. Maar vooral ook als een boek over hoe ik zelf anders mag leren vasthouden na verlies. ‘Her-inneren’ zoals Manu Keirse dat zo mooi omschrijft, is een vorm van ontmoeting. De quote die hij daarover aanhaalt van Augustinus beschrijft mooi hoe mensen die je bent verloren deel uit blijven maken van je leven.
Ook lezen?
Het boek Helpen bij verlies en verdriet, een gids voor het gezin en de hulpverlener is geschreven door Manu Keirse en uitgegeven door Lannoo. Het is gewoon bij de boekhandel te verkrijgen. Het ISBN-nummer is 978 94 014 4287 9.